John Myers
Ígwè bụ ihe dị mkpa na-achọpụta ihe na-arụ ọtụtụ ọrụ dị mkpa n'ime ahụ anyị, nke mere na enweghi ígwè na-ejikọta ya na ọrịa dị iche iche. Ma ígwè karịrị akarị nwekwara ike ịkpatara anyị ahụ́ ike. Ị maara nke ahụ? Ígwè karịrị akarị na-eme ka mkpụrụ ndụ anyị na-aka nká ngwa ngwa ma nwee ike ibute nkụchi obi. Ọ bụghị nanị na mkpụrụ ndụ ihe nketa kpebisiri ike ọrịa nchekwa ígwè, kamakwa oriri nke ihe mgbakwunye ígwè nwere ike iduga n'ịfefe ígwè na nsonaazụ ya. Ya mere, mezie iron gị metabolism n'ụzọ eke.
Ihe mgbakwunye ígwè maka ụkọ ígwè
N'ime iri afọ ole na ole gara aga, ọtụtụ ndị na-eji ihe mgbakwunye ígwè eme ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mgbe nile iji gbochie ụkọ ígwè - dị ka ụkpụrụ ahụ si dị: Ọ ka mma karịa ntakịrị. Ọ bụ ezie na ụkọ ígwè bụ nsogbu siri ike, echiche na ị kwesịrị ịdị na-eri nnukwu ihe mgbakwunye ígwè bụ nnọọ ihe efu.
Gbochie ụkọ ígwè
Enweghị ụkọ ígwè bụzi ihe mgbaàmà na-emekarị na nke a ma ama nke na-ejikọta ya na mgbaàmà ndị dị ka ike ọgwụgwụ anụ ahụ na nke uche. Mgbaàmà ndị a metụtara ọrụ ígwè n'ime ahụ anyị.
N'ime ahụ mmadụ, a na-ahụkarị ígwè na mkpụrụ ndụ ọbara uhie ma ọ bụ n'ime enzymes na-etinye aka na metabolism ike. Ebe ọ bụ na mkpụrụ ndụ ọbara uhie na-enweghị ígwè enweghị ike inye anụ ahụ ikuku oxygen zuru oke na ebe ọ bụ na ụfọdụ enzymes enweghị ike ịmepụta ume na-enweghị ígwè, mbelata arụmọrụ n'ozuzu ya bụ n'ihi ụkọ ígwè.
Ihe ngwọta kachasị mma maka igbochi ụkọ ígwè bụ nri dịgasị iche iche dabere na ọtụtụ mkpụrụ osisi, akwụkwọ nri, na karịsịa akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ. N'ọnọdụ ụfọdụ, mgbakwunye ígwè nwekwara ike inye aka megide ụkọ ígwè, ma karịsịa n'ime ndị nwere ọdịnaya ígwè nkịtị, ha na-ebute oke ígwè ma si otú ahụ nwee ike ịkpata nnukwu nsogbu ahụike.
Ihe mgbakwunye ígwè na-ebelata usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ
Dịka ọmụmaatụ, ịṅụ ihe mgbakwunye ígwè na ọkwa ígwè dị elu jikọtara ya na nkwụsị nke usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ.
Nnyocha e mere gosiri na mgbakwunye ígwè nwere ike imetụta nguzozi ahụ ike nke ahịhịa eriri afọ n'ime ụmụaka. Ihe mgbakwunye ígwè dị n'ime ụmụaka mere ka osisi eriri afọ gbanwee n'ụzọ nke na nje bacteria na-emerụ ahụ na-amụba na-efunahụ nje bacteria bara uru nke eriri afọ. Mbelata nke nje bacteria bara uru nke eriri afọ nwere ike ibute ọrịa eriri afọ ndị ọzọ dị ka dysbacteria. Ebe ọ bụ na osisi eriri afọ dị mma bụ ihe ndabere maka usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ na-arụ ọrụ, oke ígwè na-ebelatakwa usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ.
Ígwè karịrị akarị na-eme ka mkpụrụ ndụ na-aka nká
Ụfọdụ nnyocha ndị ọzọ bịara na nkwubi okwu na ngafe nke ígwè na-eduga ná mmepụta nke free radicals, nke n'aka nke ya na-eme ka usoro ịka nká nke mkpụrụ ndụ anyị ngwa ngwa. Dị ka e kwuru n'elu, ígwè na-ejikọta ya na enzymes dị iche iche, protein, ma ọ bụ ihe ndị na-ebugharị ma ọ dịghị adị n'ime ahụ - ikekwe iji chebe sel anyị. Otú ọ dị, ọ bụrụ na ígwè karịrị akarị, ebe niile dị na enzymes, protein, ma ọ bụ ihe ndị na-ebufe molekul ejirilarị, nke pụtara na ọkwa nke ígwè efu n'ime ọbara na-abawanye.
Ígwè efu nwere nnukwu ọrụ redox. Nke a pụtara mgbe ígwè n'efu zutere ihe ọzọ dị n'ime ahụ, ọ nwere ike wepụ electron na molekul ahụ. N'ụzọ dị otú a, a na-emepụta radical free site na molecule, bụ nke e ji ihe mejupụtara electron na-adịghị mma, mmụba na-emeghachi omume, na ụfọdụ oke ike. Ezurula ndị radicals n'efu ruo n'ókè ụfọdụ ma na-agba mbọ iji ike ha niile nwetaghachi elektrọn. Ọ bụrụ na radical free na-ezute molecule ọzọ, protein, enzyme, ma ọ bụ ihe mkpụrụ ndụ ihe nketa, ọ na-ezu ohi eletrọn n'ebe ahụ. Nke a na-emepụta radical n'efu n'ebe ọzọ, nke na-achọkwa izu ohi eletrọn.
Ọ bụrụ na edobere nguzobe nke radicals n'ime oke, ahụ nwere ike iji ọgwụ antioxidant gbochie ha. Antioxidants na-enye ụmụ irighiri ihe ndị e zuru ohi azụ elektrọn ha wee si otú a gbochie mmebi cell a na-achịkwaghị achịkwa. Ma ọ bụrụ na a na-emepụta ọtụtụ free radicals, n'ụzọ ezi uche dị na ya, nnukwu mmebi nwere ike ime.
Ígwè gabigara ókè na-eduga ná nkụchi obi
Mfefe ígwè nwekwara ike ime ka ohere nke nkụchi obi dịkwuo elu. N’ime nnyocha e mere na Finland nke nwere ihe karịrị mmadụ 2,000 so na ya, ndị ọkà mmụta sayensị chọpụtara na ndị ikom na-enye ọbara mgbe nile ma si otú ahụ na-ebelata ọkwa ígwè ha mgbe nile n’ọbara na-enwe nkụchi obi na-adịkarị ala karịa ndị na-adịghị enye ọbara. Ndị nchọpụta ahụ chere na oke ígwè n'ime ahụ bụ isi ihe kpatara nkụchi obi. Mfefe iron yana ọbara mgbali elu ma ọ bụ cholesterol dị elu yiri ka ọ na-abawanye ohere nke nkụchi obi.
Ụdị nkwubi ọbara, i. H. nnukwu ígwè dị n'ime ahụ nwere ike ime ka coagulation rụọ ọrụ, ma ọ bụ ọrụ redox nke ígwè na-eme ka ọbara ghara ịdị nwayọọ, ma ọ bụ ozugbo ma ọ bụ na-apụtaghị ìhè, nke mere na ọbara na-eru na capillaries (arịa ntutu) na-ebelata.
Ekwenyere na ụmụ nwanyị ndị na-eme nsọ nsọ na-adị obere ka ha na-enwe nkụchi obi karịa ụmụ nwoke n'ihi na ọkwa ígwè nke nwanyị na-adakarị mgbe niile n'ihi ọbara ọgbụgba kwa ọnwa.
N'ileghachi anya na ya n'akụkụ nke ọzọ, ọ bụ n'ezie na ụmụ nwanyị na-ata ahụhụ site na ụkọ ígwè karịa ụmụ nwoke. Otú ọ dị, njikọ a apụtaghị na ụmụ nwanyị kwesịrị ịṅụ ihe mgbakwunye ígwè, kama na ha kwesịrị ilekwasị anya na nri ndị nwere ígwè.
Metabolism ígwè na-akpaghasị
Ihe atụ ndị a dị n'elu na-egosi n'ụzọ doro anya na ịṅụbiga mmanya ókè nwere ike ịkpata nsogbu ahụike. Enwere ọtụtụ ihe nwere ike ibute ibu ígwè ka oge na-aga. Ndị a gụnyere ọrịa ndị dị ka sickle cell anaemia, thalassemia, myelodysplastic syndrome, ma ọ bụ hemochromatosis.
N'ihe gbasara ọrịa sickle cell anaemia na thalassemia, mmebi nke mkpụrụ ndụ ọbara uhie na-ewere ọnọdụ. Na ọrịa myelodysplastic, a na-akpaghasị mmepụta ọbara n'ime ụmị ọkpụkpụ. Hemochromatosis na-akọwa nhụsianya nke mmịnye ígwè na ụbara nchekwa ígwè jikọtara ya. Ọ bụ ezie na a na-ewere ntụpọ mkpụrụ ndụ ihe nketa dị ka ihe na-akpata ọrịa atọ mbụ, ihe dị iche iche nwere ike bụrụ isi na hemochromatosis. Nrụrụ mkpụrụ ndụ ihe nketa yana ọrịa ndị ọzọ ma ọ bụ ịṅụbiga mmanya ókè nwere ike bụrụ ihe kpatara ọrịa nchekwa ígwè.
Ma ọbụna ndị mmadụ na-enwekarị metabolism ígwè n'ozuzu ha nwere ike ịmepụta oke ígwè site n'ịnara ihe mgbakwunye ígwè ndị ọzọ. Dị ka e kwuru n'elu, nchọpụta sayensị na-adọkwa aka ná ntị banyere ihe ga-esi na ịṅụ ihe mgbakwunye ígwè arụ ọrụ.
Iron metabolism na nguzozi
Ndị mmadụ nwere metabolism ígwè nkịtị nwere ike iji nri kwesịrị ekwesị na ahụike kpuchie mkpa ígwè ha n'ụzọ dị mfe. Ahụ dị mma nwere ike iji ígwè eke sitere na nri mee ihe nke ọma, nke na-akpataraghị ụkọ ma ọ bụ ngafe.
Ígwè na nri
A bịa n'ihe oriri nwere nnukwu ígwè, ndị mmadụ na-ekwukarị naanị maka ngwaahịa anụ. Nke a nwere ike ịbụ n'ihi na ngwaahịa anụ nwere ụdị ígwè dị iche karịa ngwaahịa osisi. Anụ nwere ihe a maara dị ka heme iron, ya bụ ígwè jikọtara ya na hemoglobin, ọbara ọbara ọbara pigmenti. Igwe heme a na-etinye ahụ anyị n'ụzọ dị mfe na ngwa ngwa karịa ígwè nke sitere na osisi, nke na-abụghị nke heme. Ma eziokwu a ọ̀ dị mma ma ọ bụ ihe ọjọọ ka a ka ga-ahụ, ma e nwekwara ọtụtụ ebe a na-esi enweta ígwè bụ́ ndị zuru ezu iji kpuchie ígwè a chọrọ kwa ụbọchị. Nri onye anaghị eri anụ kwesịrị ekwesị anaghị eduga na mgbaàmà ụkọ dị ka ụkọ ígwè - ọbụlagodi na ụmụ nwanyị.
Enweghị ụkọ ígwè na ụmụ nwanyị
Dị ka e kwuru n'elu, ụmụ nwanyị na-enwekarị ụkọ ígwè n'ihi ọbara ọgbụgba ha. Otú ọ dị, nke a bụ naanị ikpe ma ọ bụrụ na ị na-eri nri ole na ole nwere ígwè. Otú ọ dị, a pụkwara ikpuchi mkpa ígwè dị elu site n'enyemaka nke nri. Ya mere, ọ dị mkpa karịsịa maka ụmụ nwanyị, kamakwa maka ụmụaka na-eto eto, itinye ọtụtụ nri nwere ígwè na nri ha.
Wepụ oke ígwè n'onwe ya
Ọ bụ ezie na ịhụ nsọ nwere ike ịkpata ụkọ ígwè, ọ pụkwara ichekwa ụmụ nwanyị ka ọ ghara ịfefe ígwè. Ụmụ nwoke enweghị nchebe ebumpụta ụwa a, nke mere na ụmụ nwoke na-enwekarị nkụchi obi. O doro anya na inye onyinye ọbara mgbe niile nwere ike inwe mmetụta dị mma. Ma na mgbakwunye na oge ịhụ nsọ nwanyị ma ọ bụ onyinye ọbara, e nwekwara ụfọdụ nri na-edozi nguzozi ígwè.
Akwụkwọ nri Mediterranean dị ka rosemary, sage, thyme, oregano, ma ọ bụ cloves, dịka ọmụmaatụ, mara na ha na-ekekọta oke ígwè n'ime ọbara ma nwee mmetụta antioxidant dị ukwuu. Ahịhịa ndị a nwere ụfọdụ ihe - nke a na-akpọ chelating agents, nke, dị ka ọbara ọbara ọbara pigmenti, na-enwe ike ijikọta ígwè nke ọma. Njikọ a na-egbochi oke ígwè na-enweghị oke imebi ahụ ike anyị.
Ọ bụrụ na ị na-eri nri nke nwere ígwè ugbu a - dị ka akwụkwọ nri akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ - yana ngwakọta dị iche iche na-esi ísì ụtọ, ị na-enye ahụ ahụ ohere kachasị mma iji mee ka ígwè ahụ ghara ịdị nro. Ịchọghị nkwadebe ígwè arụrụ arụ maka nke a ma ọ bụchaghị na ị ga-aga inye onyinye ọbara. N'iburu nke ahụ n'uche, lelee nri gị wee nwee ahụike!
