Danielle Moore
Coeliakie is een vorm van glutenintolerantie - het kan worden opgespoord, maar is vaak moeilijk te identificeren. Hier leest u hoe u kunt zien of u coeliakie heeft en welke natuurlijke maatregelen daarbij kunnen helpen.
Coeliakie is een glutenintolerantie
Coeliakie - voorheen ook bekend als lokale spruw - is een chronische en meestal levenslange auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door een intolerantie voor gluten. Bij de getroffenen leidt de consumptie van voedsel dat gluten bevat tot een ontsteking van het darmslijmvlies, waardoor de darmvlokken krimpen.
Intestinale villi zijn opgestelde verhogingen of uitsteeksels van het darmslijmvlies in de dunne darm. Ze zijn verantwoordelijk voor het opnemen van de voedingsstoffen uit ons voedsel. Als ze na verloop van tijd achteruitgaan, kunnen steeds minder voedingsstoffen worden opgenomen, wat uiteindelijk leidt tot tekorten aan voedingsstoffen.
Wat is gluten?
Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe en andere granen zoals rogge, gerst, spelt, onrijpe spelt, emmer, eenkoren, Khorasan-tarwe (bekend als Kamut) en triticale (een kruising tussen rogge en tarwe).
Gluten wordt veel gebruikt in de voedselverwerking omdat het ervoor zorgt dat de bloem zich met water vermengt tot een plakkerig, elastisch deeg dat goed bij elkaar blijft. Door deze eigenschappen wordt gluten ook wel lijmeiwit genoemd. Gluten wordt ook gebruikt als drager voor aroma's en komt daarom niet alleen voor in gebak, maar ook in producten die op het eerste gezicht geen gluten lijken te bevatten.
Waar wordt gluten van gemaakt?
Gluten is niet een enkele stof, maar een verzamelnaam voor een mengsel van gekoppelde aminozuren. Het bestaat uit de opslageiwitten prolamine en gluteline, die ongeveer 70 tot 80 procent van het eiwit in de korrel uitmaken en zich in de korrel bevinden (in het zogenaamde endosperm). De overige 20 tot 30 procent van het graaneiwit bestaat uit de eiwitten albumine en globuline, die in de buitenste lagen van het graan zitten.
Waarom wordt gluten niet verdragen door coeliakie?
Het probleem met het verteren van gluten (of prolamine) is dat het bij coeliakie niet goed wordt afgebroken tot individuele aminozuren. Zoals elk eiwit bestaat prolamine uit een lange keten van gekoppelde aminozuren. De prolamineketens van tarwe en veel andere kommen met granen bevatten bijzonder veel proline (een aminozuur). En juist deze proline is het probleem bij coeliakie.
Dit komt omdat de enzymen in het menselijke spijsverteringsstelsel niet in staat zijn om de bindingen aan weerszijden van de proline te verbreken die proline verbindt met andere aminozuren in de eiwitketen. Er blijven dus altijd kortere aminozuurketens over (ze worden peptiden genoemd). Bij gezonde personen blijven deze onverteerde peptiden in de darm en worden ze eenvoudigweg uitgescheiden de volgende keer dat u naar het toilet gaat.
Helaas geldt dit niet voor mensen met coeliakie, omdat hun immuunsysteem een ontstekingsreactie initieert om zich te verdedigen: de peptiden gaan onverteerd door het darmslijmvlies en hopen zich daarachter op, waarna het lichaam het enzym transglutaminase vrijgeeft. Dit enzym wordt ook gemaakt bij gezonde mensen en helpt daadwerkelijk om schade aan het darmslijmvlies te herstellen.
Bij mensen met coeliakie reageert de transglutaminase echter met de onverteerde glutenfragmenten, wat ten onrechte een immuunrespons veroorzaakt en leidt tot ontsteking van het darmslijmvlies. Als gevolg hiervan breken de darmvlokken, die verantwoordelijk zijn voor de opname van voedingsstoffen, na verloop van tijd af.
Waarom wordt haver ondanks gluten vaak getolereerd?
Hoewel haver gluten bevat, heeft haverspecifieke prolamine een andere samenstelling dan tarweprolamine. Terwijl de laatste veel proline bevat (proline is een aminozuur), bevat haverprolamine weinig proline. Het prolinegehalte van haver is zelfs zo laag als dat van gierst en maïs, die uiteindelijk heel goed te eten zijn op een glutenvrij dieet.
Haver kan echter worden besmet met andere glutenbevattende granen via aangrenzende velden, maaidorsers en transport. Gebruik daarom zogenaamde glutenvrije haver. Deze bevat weliswaar nog het verenigbare havergluten, maar komt tijdens de oogst en verwerking niet in contact met andere glutenbevattende granen.
Niettemin adviseren sommige coeliakieverenigingen om voor de zekerheid slechts 50 tot 70 g haver per dag te eten (kinderen: 20 tot 25 g), aangezien de langetermijneffecten van avenin tot nu toe weinig zijn onderzocht. Overmatige haverconsumptie kan daarom leiden tot hernieuwde symptomen.
Coeliakie - een auto-immuunziekte
Coeliakie is een speciaal geval onder auto-immuunziekten omdat het de enige auto-immuunziekte is die kan worden in- en uitgeschakeld - namelijk door geen gluten te eten. De gluten zorgen ervoor dat er antistoffen worden gevormd die je eigen lichaam aanvallen. Als er geen gluten in het lichaam komen, worden de antistoffen weer afgebroken en zolang er geen nieuwe gluten worden aangevoerd, worden er geen nieuwe antistoffen gevormd.
Wat gebeurt er als coeliakie niet wordt behandeld?
Als de coeliakie onopgemerkt blijft, bestaat het risico op voortschrijdende ontsteking van het slijmvlies in de dunne darm, gevolgd door de gevolgen van deze ontsteking, namelijk darmproblemen, gewichtsverlies en deficiëntieverschijnselen doordat voedingsstoffen niet voldoende worden opgenomen.
Het ontstoken darmslijmvlies kan ook leiden tot andere intoleranties, zoals lactose-intolerantie, die soms slechts tijdelijk optreedt totdat de darm is hersteld.
Daarnaast kan de ontsteking van de darm het zogenaamde leaky gut syndrome (=permeabele darm) veroorzaken, waardoor bacteriën of onvolledig verteerde deeltjes uit de darm in de bloedbaan kunnen komen, wat nu leidt tot verdere ziekten op het gebied van allergieën en kan leiden tot auto-immuunziekten. De getroffenen hebben ook een hoger risico op darmkanker en schildklier- en leveraandoeningen.
De diagnose van coeliakie
In tegenstelling tot niet-coeliakie glutensensitiviteit kan coeliakie relatief eenvoudig worden gediagnosticeerd.
Geen conversie naar glutenvrij dieet voorafgaand aan diagnose
Patiënten die vermoeden dat ze coeliakie hebben, moeten een arts raadplegen voordat ze een glutenvrij dieet proberen. Eet je daarentegen een tijdje glutenvrij, dan wordt de diagnose aanzienlijk moeilijker omdat tijdens de glutenvrije periode de specifieke glutenantistoffen worden afgebroken en het darmslijmvlies weer opbouwt. De ziekte is dan niet meer makkelijk op te sporen en je zou eerst weer een paar dagen of weken gluten moeten eten. Dit kan natuurlijk erg onaangenaam zijn, omdat de symptomen dan kunnen terugkeren.
Het is echter belangrijk om duidelijk te maken of coeliakie daadwerkelijk aanwezig is of hoogstens een glutengevoeligheid of een tarweallergie, omdat coeliakie kan leiden tot andere ernstige ziekten, zoals hierboven beschreven, en daarom een extreem streng dieet zonder gluten vereist. Bij glutenovergevoeligheid is daarentegen soms een glutenarm dieet voldoende.
Naar welke arts moet je gaan als je coeliakie vermoedt?
Als u opheldering wilt krijgen over coeliakie, neem dan eerst contact op met uw huisarts of een gastro-enteroloog. Gastro-enterologen houden zich bezig met ziekten van het maagdarmkanaal.
Hoe wordt de diagnose coeliakie gesteld?
Als coeliakie wordt vermoed, wordt eerst een bloedmonster genomen en geanalyseerd op specifieke antistoffen. Als er in het bloedmonster antistoffen worden aangetroffen, volgt een dunnedarmbiopsie. Dit wordt meestal gedaan door een gastro-enteroloog. Een camerasonde die aan een dunne buis is bevestigd, wordt onder lichte verdoving door de mond, slokdarm en maag in de dunne darm geduwd.
Vervolgens worden vijf tot zes monsters genomen uit verschillende delen van de twaalfvingerige darm om een beter overzicht te krijgen van de algehele conditie van het darmslijmvlies.
Want bij coeliakie zijn de veranderingen in het darmslijmvlies soms niet gelijkmatig verdeeld. In plaats daarvan kunnen de inflammatoire veranderingen optreden in patches. Met een enkel monster bestaat altijd het risico de ziekte over het hoofd te zien.
Dit weefselmonster kan vervolgens worden gebruikt om schade aan het darmslijmvlies te identificeren. De diagnose coeliakie is gebaseerd op de antistoffen in het bloed, de dunnedarmbiopsie en de daaropvolgende verbetering van de symptomen met een glutenvrij dieet.
Hoe werkt een coeliakie-zelftest?
Allereerst: zelftests voor coeliakie kunnen een diagnose door een arts niet vervangen, omdat alleen de aanwezigheid van antistoffen wordt gemeten - maar de volledige diagnose omvat ook een dunnedarmbiopsie.
De tests kunnen worden gekocht bij drogisterijen, apotheken, online en soms zelfs in supermarkten. Er wordt een druppel bloed afgenomen en gemengd met een testvloeistof. Net als bij een zwangerschapstest of een corona-zelftest verschijnen er dan lijntjes die aangeven of er wel of geen antistoffen in het bloed aanwezig zijn.
Net als bij de genoemde tests moet dan echter een juiste diagnose worden gesteld - de zelftest is daarom slechts een INDICATIE van MOGELIJKE coeliakie. In de bijsluiter wordt daarentegen vaak gesuggereerd dat je het gewoon zonder gluten moet stellen en dat de problemen zijn opgelost - zoals hierboven geschreven, moet je dat echter pas doen als je een betrouwbare diagnose van de arts hebt gekregen.
Als je na een positieve zelftest naar de dokter gaat, zal hij sowieso nog een keer testen op antistoffen en ook een dunnedarmbiopsie doen. Als uw zelftest negatief is, betekent dat niet dat u nog steeds geen coeliakie heeft, aangezien zelftests nooit 100 procent nauwkeurig zijn.
Deze ziekten met vergelijkbare symptomen moeten worden uitgesloten
De volgende ziekten lijken op coeliakie en moeten door grondig onderzoek worden uitgesloten:
- Prikkelbare darm syndroom (in een prikkelbare darm is er geen zichtbare schade aan de darmvlokken)
- Chronische inflammatoire darmziekte (bijv. ziekte van Crohn, ziekte van Whipple, colitis ulcerosa)
- Voedselallergieën en -intoleranties (bijv. lactose-intolerantie, tarweallergie, glutengevoeligheid)
- Andere gastro-intestinale ziekten of infecties van het darmkanaal
pancreasinsufficiëntie - Immuundefecten en andere auto-immuunziekten
De behandeling van coeliakie in de conventionele geneeskunde
Hoewel er al jaren onderzoek wordt gedaan naar medicijnen en andere behandelmethoden, wordt een glutenvrij dieet tot nu toe ook gezien als de belangrijkste maatregel voor coeliakie in de reguliere geneeskunde.
Enzympreparaten alleen als aanvulling op een glutenvrij dieet
Al een aantal jaren verkopen natuurvoedingswinkels, apotheken en online retailers producten met enzymen als voedingssupplementen waarvan wordt gezegd dat ze helpen bij het afbreken van gluten in het lichaam, zodat er überhaupt geen immuunreactie optreedt.
De enzymen worden in de vorm van capsules bij de maaltijd ingenomen - als u de enzymen na de maaltijd inneemt, kunnen ze hun effect niet meer ontwikkelen. De preparaten kunnen echter geen glutenvrij dieet vervangen, maar dienen alleen om sporen van gluten in reeds glutenvrije voedingsmiddelen onschadelijk te maken in het geval van bijzonder gevoelige patiënten.
De capsules worden dan ook alleen ingenomen als aanvulling op een glutenvrij dieet, bijvoorbeeld voor de zekerheid bij het uit eten gaan of op reis. Jezelf trakteren op een fluitje van een cent met gluten omdat je enzymen hebt ingenomen is geen optie.
De auteurs van een review uit 2021 waarin naar verschillende enzymsupplementen werd gekeken, waarschuwen ook dat mensen hun glutenvrije dieet in geen geval moeten versoepelen alleen omdat ze deze supplementen gebruiken.
Omdat de samenstelling van de voeding van invloed is op de werkzaamheid van de enzymen en deze factor tot nu toe niet voldoende onderzocht is – kan men er niet vanuit gaan dat men beschermd wordt door het nemen van deze preparaten. Daarnaast zijn de capsules niet voor iedereen even geschikt, aangezien niet iedereen even gevoelig is voor gluten.
Mogelijke therapieën in de toekomst
Ondertussen wordt er onderzoek gedaan naar verschillende medicijnen tegen coeliakie die nog niet zijn goedgekeurd. De werkingsmechanismen verschillen afhankelijk van het preparaat: ze zijn bijvoorbeeld bedoeld om de darm minder doorlaatbaar te maken en daardoor de symptomen te verminderen, of, net als de enzympreparaten, zijn ze bedoeld om de glutentolerantie te verhogen of de glutenvertering te bevorderen.
Het in Duitsland ontwikkelde actieve ingrediënt ZED1227 is tot nu toe het best onderzocht. Het actieve ingrediënt bevindt zich momenteel (mei 2022) in klinische studiefase 2b. ZED1277 zou het lichaamseigen enzym transglutaminase remmen. Dit reageert met de onverteerde glutenfragmenten en triggert de immuunrespons, wat leidt tot een ontsteking van het darmslijmvlies.
Deze benaderingen zijn echter niet gericht op het vervangen van een glutenvrij dieet. Dit betekent dat een glutenvrij dieet de beste behandelingsmethode voor coeliakie blijft, zelfs nadat deze medicijnen zijn goedgekeurd.
Natuurgeneeskundige maatregelen voor coeliakie
Naast een glutenvrije levensstijl kunnen bij coeliakie ook de volgende natuurgeneeskundige maatregelen ingezet worden:
Probiotica kunnen de darm ondersteunen bij coeliakie
Wetenschappers gaan momenteel uit van een verband tussen de zogenaamde darmflora, oftewel de samenstelling van micro-organismen in het spijsverteringskanaal, en coeliakie. Het microbioom wordt beïnvloed door voeding, medicatie, stress en persoonlijke hygiëne (wassen beïnvloedt de bacteriële flora van de huid, wat op zijn beurt de bacteriële samenstelling in het lichaam beïnvloedt).
Bovendien kunnen infectieuze, metabole en inflammatoire ziekten het microbioom permanent verstoren. Blijkbaar heeft het microbioom van mensen met coeliakie die nog geen glutenvrij dieet volgen minder lactobacillen en bifidobacteriën, maar meer E. coli-bacteriën, proteobacteriën en stafylokokken dan het microbioom van glutenvrije coeliakiepatiënten en gezonde mensen - het is zo onevenwichtig. Het is echter niet duidelijk of deze onbalans ook een oorzaak is van coeliakie of juist een gevolg daarvan.
De afgelopen jaren zijn er onderzoeken uitgevoerd die de effecten van probiotica bij coeliakiepatiënten hebben getest. Het is aangetoond dat bepaalde bifidobacillen en lactobacillen de schadelijke effecten van gluten in de darm kunnen remmen door te voorkomen dat gluten de darmwand doorlaatbaarder maken. Het meest effectief waren die preparaten die verschillende stammen van bifidobacillen en lactobacillen bevatten.
Gefermenteerde voedingsmiddelen, zoals miso, kimchi, kombucha, kefir en zuurkool, worden beschouwd als natuurlijke probiotica. U kunt deze voedingsmiddelen dus opnemen in uw glutenvrije dieet om uw darmen te ondersteunen. U kunt ook probiotische voedingssupplementen nemen die de ontwikkeling van de darmflora bevorderen. Kies een preparaat dat verschillende bacteriestammen bevat.
Een dieet rijk aan vezels, vitamines en mineralen met veel fruit, groenten en glutenvrije volkorenproducten kan ook de groei van goede darmbacteriën ondersteunen. Aan de andere kant kunnen suiker, zout, zoetstoffen en andere voedseladditieven (verstevigingsmiddelen, bevochtigingsmiddelen, enz.) De groei van slechte darmbacteriën stimuleren.
Tips voor een gezonde darm
Onder de vorige link hebben we meer tips voor een gezonde darm verzameld, waaronder de volgende:
- Masseer je buik met de Abdominal Self-Massage
- Eet goed verdragen vezels zoals kokosmeel, chiazaden en gerstegraspoeder. Omdat gerstegraspoeder is gemaakt van gerstegras en niet van gerstegraan, is het glutenvrij.
- Vlooienzaadschilpoeder en bentoniet kunnen helpen de consistentie van de ontlasting te normaliseren en ook gifstoffen te binden.
- Regelmatige lichaamsbeweging of wandelingen brengen de darmen op gang.
- Drink dagelijks minimaal 30 milliliter water per kilogram lichaamsgewicht.
- Eet langzaam en kauw voorzichtig.
Ontstekingsremmend dieet voor de darm
Eet ook veel verschillende soorten fruit en groenten, zoals broccoli, spinazie, uien en knoflook, evenals bessen, walnoten, kruiden en verse specerijen zoals kurkuma en gember, omdat de secundaire plantaardige stoffen die erin zitten een ontstekingsremmende werking hebben. effect. Aan de andere kant, vermijd suiker en sterk bewerkte voedingsmiddelen zoals salami en worst, omdat deze ontstekingen kunnen bevorderen.
Kies waar mogelijk ontstekingsremmende oliën en vetten. Dit zijn met name omega-3 vetzuren uit lijnzaadolie en hennepolie. Hoe je anders omega 3 kunt innemen, lees je hier: Omega-3 vetzuren correct doseren. Zorg ook voor een gezonde verhouding tussen omega-6 en omega-3 vetzuren: een maximale verhouding van 5:1 of beter 3:1 (omega 6:omega 3) zou ideaal zijn. Omdat te veel omega-6-vetzuren op hun beurt ontstekingen kunnen bevorderen.
Optimaliseer uw toevoer van voedingsstoffen
Coeliakie kan leiden tot een slechte opname van vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K, evenals foliumzuur en ijzer, aangezien deze vitamines voornamelijk door de dunne darm worden opgenomen. (In het geval van vitamine D geldt dit alleen voor de vitamine D die via de voeding het lichaam binnenkomt.) Vitamine B-tekorten zijn ook mogelijk, hoewel minder vaak voor. Minerale tekortkomingen kunnen ook optreden: magnesium, calcium, koper, zink en selenium worden in het bijzonder aangetast.
U kunt een holistische voedingsdeskundige raadplegen om u te helpen een op maat gemaakt voedingsplan op te stellen en u te adviseren over het nemen van supplementen. Want afhankelijk van hoe ver de krimp van uw darmvlokken is gevorderd, kunt u een vitamine- of mineralentekort niet alleen via voeding compenseren.
Is coeliakie te genezen?
Tot nu toe is aangenomen dat coeliakie niet kan worden genezen, maar na het veranderen van uw dieet naar glutenvrij voedsel, kan de ziekte symptoomvrij zijn. Toch zijn er op internet meldingen van vermeende genezingen, dat wil zeggen van mensen die aan coeliakie lijden en dan plotseling weer gluten bevattend voedsel tolereren.
Het verraderlijke hiervan is dat de ziekte soms zelfs bij gluteninname bijna geheel symptoomvrij kan zijn, of eerdere symptomen ook weer kunnen verdwijnen, hoewel de darm beschadigd raakt bij het eten van glutenbevattend voedsel. Definitieve opheldering of de villi van de dunne darm daadwerkelijk herstellen en weer opbouwen ondanks een glutenbevattend dieet (wat in feite een remedie zou zijn) is alleen mogelijk met een nieuwe dunnedarmbiopsie.
Alleen voorbijgaande coeliakie, die zeer zeldzaam is en meestal voorkomt bij kinderen onder de twee jaar, is een tijdelijke vorm van coeliakie die eigenlijk weer kan verdwijnen. Nadat de symptomen zijn verdwenen als gevolg van een aangepaste voeding, kunnen de bijbehorende antistoffen en veranderingen in het slijmvlies van de dunne darm plotseling niet meer worden gedetecteerd wanneer opnieuw gluten wordt gevoerd. Het wordt echter aanbevolen om de antistoffen in het bloed regelmatig te controleren.
Conclusie: krijg coeliakie onder controle met de juiste voeding
Hieronder vatten we de belangrijkste maatregelen voor coeliakie samen:
- Eet een glutenvrij dieet, maar vermijd bewerkte voedingsmiddelen, suiker en additieven. Eet een uitgebalanceerd dieet met veel groenten, fruit, noten, pseudogranen en peulvruchten. Zie de vorige link voor meer informatie over gezonde glutenvrije voeding.
- Laat je onderzoeken op vitaminetekorten en mineralentekorten en compenseer de tekorten zoveel mogelijk met je voeding en aanvullende voedingssupplementen.
- Probeer gefermenteerd voedsel of neem probiotica. Alle informatie over het gebruik en de inname van probiotica vind je onder de vorige link.
- Volg ook onze tips voor een gezonde darm en voor de opbouw van de darmflora.
- Zoals hierboven beschreven gaat coeliakie vaak gepaard met een lekkende darm, oftewel een permeabele darm.
- Volgens een onderzoek kun je, als je een vrouw bent met coeliakie, het risico verkleinen dat je kind ook coeliakie krijgt door tijdens de zwangerschap veel vezels uit groenten en fruit te consumeren.
