John Myers
Sinaasappels, mandarijnen en citroenen zijn geweldige bronnen van vitamines. Of het nu in een fruitsalade is, als tussendoortje voor kleine kinderen of vers geperst – citrusvruchten smaken heerlijk fruitig en verfrissend in alle variaties.
Insecten bedreigen sinaasappels, mandarijnen en citroenen
Het kweken van sinaasappels, mandarijnen en citroenen is geen kinderspel. Citruswolluis, mineervlieg, mediterrane fruitvlieg, Australische wolluis, gewone spint, rode schildluis, wittevlieg en natuurlijk de bladluis - ze hebben allemaal (en nog veel meer) een voorkeursdoelwit in de teeltgebieden van Orange & Co.: citrusbomen .
Citrusvruchten worden vaak bespoten
Al deze schadelijke insecten besmetten bladeren, bloemen, jonge scheuten en niet zelden de rijpende vruchten. Hoe meer van deze insecten zich verzamelen in een sinaasappel- of mandarijnboomgaard, hoe kleiner de oogst. Ja, er dreigt zelfs een totale misoogst. Begrijpelijk als citrustelers bij het eerste teken van insectenplaag naar hun spuiten grijpen.
Omdat natuurlijk niet alle insecten in dezelfde tijd van het jaar verschijnen, wordt er in de loop van het jaar meerdere keren gespoten met verschillende chemicaliën.
Lieveheersbeestjes als helpers in de sinaasappel- en mandarijnenteelt
Maar zelfs op conventioneel beheerde plantages is bekend dat niets effectiever is tegen bijvoorbeeld de Australische katoenschildluis dan een gezonde populatie lieveheersbeestjes.
Het lieveheersbeestje komt over grote afstanden aangevlogen als het de Australische schildluis ruikt. Lieveheersbeestjes hebben slechts een maand nodig om een aangetaste citrusboomgaard permanent van deze luizensoort te ontdoen.
En net zoals het lieveheersbeestje de schildluis onder controle kan houden, heeft bijna elk schadelijk insect één of meerdere natuurlijke vijanden: kleine ischias eet de witte vlieg, een galmug eet de spint en bepaalde sluipwespen hebben zich gespecialiseerd in de citruswolluis. Maar net als het lieveheersbeestje hebben ook zij een paar weken nodig om tot rust te komen en hun werk te doen.
Sprays doden ook nuttige insecten
Maar niet elke boer durft een maand te wachten om te zien of er genoeg lieveheersbeestjes, galmuggen en sluipwespen arriveren. En als er andere schadelijke insecten te zien zijn, worden die besproeid.
Dan sterven natuurlijk niet alleen de doelinsecten, maar ook het lieveheersbeestje, dat bijzonder gevoelig reageert op chemicaliën, en vele andere nuttige insecten.
Nu is het gewas volledig afhankelijk van chemische bescherming omdat het biologische evenwicht wordt vernietigd. Er wordt nu steeds vaker gespoten om oogstverliezen te voorkomen en het eigen bestaan niet in gevaar te brengen.
Spray tegen onkruid, schimmels en vroegtijdige vruchtval
Maar niet alleen tegen insecten worden chemicaliën gebruikt, maar ook tegen onkruid, diverse schimmelziekten en zelfs (in de weken voor de oogst) voortijdige vruchtval.
Dat laatste gebeurt met een veelal synthetische groeiregulator, die een hormonaal effect op de citrusboom uitoefent waardoor deze zijn rijpe vruchten niet meer kan afwerpen (anders krijgt hij blauwe plekken), maar moet wachten op het oogstteam.
Hoe groene citrusvruchten te kleuren
Als de vruchten eindelijk goed gevormd en smetteloos in hun kratten liggen, zijn de dagen van chemische baden voor sinaasappelen, mandarijnen, enz. nog lang niet voorbij.
Als de temperatuur op het moment van oogsten nog te hoog was, worden citrusvruchten groen geoogst. In dit specifieke geval heeft de kleur niet veel te maken met de mate van rijpheid, maar eigenlijk alleen met het ontbreken van een koude periode.
Groene citrusvruchten zie je daarom vaak op de markten in tropische landen, maar ze zijn perfect rijp en smaken daardoor heerlijk sappig, zoet en aromatisch.
Sinaasappelen en mandarijnen uit het Middellandse Zeegebied worden echter alleen groen geoogst als het hele vroege rassen zijn. Uiterlijk november wordt het ook herfstig koel in Spanje en Italië. Als de temperatuur 's nachts zakt naar 10 tot 12 graden, krijgt de vrucht binnen enkele dagen de bekende oranje kleur.
Groene citrusvruchten, dus als de koude periode er lang aan zit te komen, moeten eerst 'geverfd' worden tot de gewenste sinaasappel. Dit gebeurt in zogenaamde rijpkamers, waarin het fruit wordt blootgesteld aan een gas dat bekend staat als ethyleen. Ethyleen zorgt ervoor dat de vrucht mooi oranje kleurt of, in het geval van citroenen, mooi geel.
Gelukkig is ethyleen geen problematische chemische stof, maar een plantenhormoon dat door heel veel vruchten zelf wordt geproduceerd.
Chemicaliën na de oogst
Stoffen die worden gebruikt om de vrucht te bewaren, zijn aanzienlijk minder onschadelijk. Sommige van deze chemicaliën zijn ontworpen om sinaasappels, mandarijnen en citroenen te beschermen tegen bederf door schimmel en rot tijdens hun opslag- en transportperiodes. Anderen zijn ontworpen om uitdroging te voorkomen.
En juist omdat deze stoffen zo onschadelijk zijn, moet op de etiketten op de fruitkratten of fruitnetten ook vermeld staan dat de citrusvruchten behandeld zijn. U kunt kiezen uit imazalil, bifenyl (E230), orthofenylfenol (E231), natriumorthofenylfenol (E232) of thiabendazool.
Als dit laatste op het fruit is gespoten, moet dit ook op het etiket staan. Alleen de specifieke vermelding van thiabendazool is dus wettelijk verplicht. Als daarentegen de andere chemicaliën zijn gebruikt, staat er meestal alleen 'geconserveerd' op het etiket.
Het fungicide imazalil wordt als kankerverwekkend beschouwd
Imazalil wordt wereldwijd geproduceerd. Het is een fungicide, dwz een middel tegen schimmel en schimmelaantasting. In dierstudies had de chemische stof lever- en schildkliertumoren veroorzaakt en negatieve effecten gehad op de ontwikkeling en het voortplantingsvermogen.
In sommige gevallen was er ook een daling van de bloeddruk, coördinatiestoornissen en tremoren. Bovendien wordt de stof beschouwd als giftig voor vissen en schadelijk voor het milieu.
Volgens statistieken van de Verenigde Staten, het Environmental Protection Agency (EPA) en het Pesticide Data Program (PDP) van het Amerikaanse ministerie van landbouw (USDA), is de gewichtslimiet van 45 pond (20 kg) voor citrusvruchten behandeld met Imazalil dat veilig is om te eten is een voorzorgsmaatregel bij slechts 400 g, wat overeenkomt met ongeveer 6 kleine mandarijnen.
Bij volwassenen is het tolerantieniveau voor dit soort gifstoffen hoger, zodat men volgens de Amerikaanse autoriteiten 630 gram behandelde citrusvruchten kan eten zonder aan vergiftiging te bezwijken.
Orthofenylfenol – Van voedseladditief tot pesticide
Twee andere middelen die worden gebruikt om sinaasappelen, mandarijnen en andere citrusvruchten te behandelen, zijn orthofenylfenol en natriumorthofenylfenol. Beide zijn goedgekeurd als voedseladditieven of conserveringsmiddelen voor voedsel - vandaar de E-nummers.
Maar dat gaat veranderen. De stoffen zijn waarschijnlijk te gevaarlijk en zouden in de toekomst moeten behoren tot de categorie bestrijdingsmiddelen, waar de chemicaliën echt veel beter bij passen.
Net als veel andere chemische bestrijdingsmiddelen zijn deze twee stoffen zeer giftig voor water en milieu. In dierexperimenten veroorzaakten ze blaaskanker en kunnen ze ook misselijkheid en braken bij mensen veroorzaken, zelfs in kleine hoeveelheden. Ook mogen huidgevoelige mensen de daarmee behandelde stoffen of vruchten niet op hun huid laten komen.
Thiabendazole – De ontwormer op de mandarijn
Thiabendazol is misschien wel het meest gebruikte citrusconserveermiddel. Wanneer het niet op sinaasappel- of mandarijnschillen wordt gespoten, wordt het gebruikt als een anthelminticum, wat ontwormingsmiddel betekent.
Het wordt echter niet alleen gebruikt in ontwormingsmiddelen voor dieren, maar bijvoorbeeld ook wanneer mensen migrerende larven mee naar huis nemen van vakanties in tropische gebieden. Zwervende larven eten zichtbare passages onder de huid - meestal op de benen, armen of billen.
Thiabendazol kan ook de lever beschadigen en de galfunctie verstoren, uiteraard afhankelijk van de geconsumeerde dosis.
Een medicijn kan erg nuttig zijn in een noodgeval. En met een zwervende larve in je kont neem je graag wat risico's qua bijwerkingen. Het is echter twijfelachtig of men bij elke mandarijn een ontwormingsmiddel zou willen verwerken.
Groeien op sinaasappels en citroenen
Gelukkig is geconserveerd fruit gemakkelijk te herkennen, zelfs als het etiket er niet was. Ze zijn extreem glanzend.
Ze glanzen echter niet door de conserverende chemicaliën, maar door de was waarin het fruit is gedoopt waardoor het niet zo snel uitdroogt en desnoods maanden kan worden bewaard.
Er zijn echter weinig citrusvruchten die alleen in de was zijn gezet maar niet zijn behandeld met chemicaliën. Dit komt omdat de chemicaliën al in de was zijn gemengd.
Er worden natuurlijke of synthetische wassen gebruikt. Natuurlijk zijn ze, als ze z. B. bestaan uit schellak (E904), een stof uit de lakschubben. Carnaubawas (E903) is ook een natuurlijke was. Het wordt gemaakt van de bladeren van de Carnaubapalm.
Synthetische wassen omvatten die op basis van paraffine (E905) of de zogenaamde polyethyleenwasoxidaten (E914).
Noch natuurlijke noch kunstmatige wassen waren oorspronkelijk bedoeld voor consumptie. Schade veroorzaakt door de was is echter niet bekend, aangezien deze meestal onveranderd wordt uitgescheiden. Desalniettemin worden gewaxte vruchten aangegeven met de noot "Waxed".
Kruisbesmetting via verpakkingslijnen is mogelijk
Citrusvruchten bevatten echter niet alleen die chemicaliën waarmee ze willens en wetens zijn besproeid of behandeld, maar ook totaal andere.
In een onderzoek van de Duitse Fruithandelsvereniging en de Universiteit van Hohenheim in 2010 bleek dat op verpakkingslijnen gemakkelijk zogenaamde kruisbesmetting kan ontstaan.
Zwaar besmet fruit laat chemische resten achter op de verpakkingslijn, die vervolgens worden opgenomen door het volgende fruit, dat mogelijk minder besmet is. Ook kruisbesmetting via herbruikbare dozen is denkbaar.
Giftige residuen in sinaasappels, mandarijnen en andere citrusvruchten
Met alle chemicaliën die voor en na de oogst worden gebruikt, zou het geen verrassing moeten zijn dat residuanalyses 80 actieve ingrediënten in pesticiden aantroffen - zoals bijvoorbeeld het geval was bij onderzoeken door het Beierse staatsbureau voor gezondheid en voedselveiligheid in 2010.
Er zijn toen 94 monsters citrusvruchten uit de groot- en detailhandel onderzocht. Onder hen waren 80 conventionele fruitmonsters en 14 biologische monsters.
Terwijl de helft van het biologische fruit volledig residuvrij was en de andere helft alleen sporen van chemicaliën vertoonde, bevatten alle 80 conventionele monsters duidelijke residuen van giftige sprays en conserveermiddelen – en niet slechts residuen van één stof, maar van meerdere tegelijkertijd.
Zelfs de helft van al het conventionele fruit bevatte vijf tot zeven verschillende chemicaliën en nog eens 20 procent zelfs acht of meer residuen. Een Griekse sinaasappel presteerde het best met een giftige cocktail van 12 verschillende chemicaliën.
Op deze manier konden de bovengenoemde 80 spuitmiddelen 464 keer worden gedetecteerd. Slechts in 4 procent van de gevallen werden de grenswaarden overschreden, wat er mogelijk ook op zou kunnen wijzen dat de grenswaarden veel te hoog waren gesteld. Het Beierse staatsbureau beschreef conventioneel geproduceerde sinaasappelen, mandarijnen en citroenen echter als "nogal zwaar besmette" vruchten.
Hoe praktisch is het dat op de kratten of netlabels in ieder geval vermeld staat of het fruit na de oogst is behandeld. Dit zijn meestal vruchten die voor de oogst uitgebreid zijn bespoten, terwijl biologische sinaasappels, biologische mandarijnen, etc. na de oogst bijna nooit worden behandeld – en als ze dat wel zijn, dan alleen met natuurlijke wassen, die natuurlijk ook worden verklaard.
De meeste biologische citrusvruchten hebben echter een mat oppervlak en zijn daarom onbehandeld.
Behandelde schillen van citrusvruchten zijn oneetbaar!
De specifieke declaratie van behandeld fruit moet in ieder geval voorkomen dat de schil gebruikt wordt voor bak- of kookrecepten.
Behandelde schillen van citrusvruchten hoeven ook niet per se in de compost terecht te komen, omdat ze anders de grond zouden verrijken met chemicaliën, en dat is precies wat je wilt vermijden bij natuurlijk tuinieren.
Het is ideaal om het fruit voor het schillen grondig te schrobben in heet of op zijn minst lauw water. Maar zelfs dan is het niet mogelijk om de resten volledig te verwijderen. Was na het schillen van het fruit altijd goed je handen (en zeg ook tegen kinderen dat ze hetzelfde moeten doen) voordat je gaat eten.
Helaas komen chemicaliën die je aan je vingers had zelfs tijdens het schilproces op het geschilde fruit terecht.
Mandarijnen en clementines, die meestal zo uit de hand worden gegeten en die kinderen graag meenemen naar de kleuterschool of school, mogen daarom nooit in conventionele, dwz behandelde kwaliteit worden gekocht, maar altijd in biologische kwaliteit.
Evenzo moeten vruchten waarvan u de schil wilt gebruiken, biologisch zijn.
Want waarom het chemische risico nemen als er in de biologische handel prachtige mandarijnen en sinaasappelen zijn die na de oogst niet alleen onbehandeld blijven, maar ook vooraf rijpen zonder chemicaliën en in plaats daarvan met behulp van lieveheersbeestjes & co?
