Elizabeth Bailey
Ndiwo m'gulu la zinthu zofunika kwambiri pa thanzi lathu: mavitamini amathandizira kagayidwe kachakudya, amalimbitsa chitetezo cha mthupi, komanso amathandiza minyewa. Ambiri a ife timadziwa bwino za mavitamini A, B, C, kapena D. Koma kodi vitamini K angachite chiyani?
Kodi vitamini K ndi chiyani?
Mankhwala ambiri amabisika pansi pa mawu akuti "K", ndi mavitamini K1 ndi K2 omwe ali othandiza kwambiri.
Vitamini K ndi wofunikira kuti apange ma coagulation factor, mapuloteni ena popanda magazi kuundana. Vitamini imayendetsa kalambulabwalo wa zinthu coagulation m'chiwindi, zomwe zimafunika kuti magazi asiye kutuluka.
Komanso, vitamini K amasungunula zoikamo m'mitsempha. Kafukufuku wochokera ku Netherlands ndi anthu oposa 4800 amasonyeza kuti anthu omwe amadya zakudya zamtundu wa vitamini K2 anali ndi zochepa zochepa m'mitsempha kusiyana ndi ena, motero amateteza mitima yawo ndikupewa matenda a mtima.
Kuphatikiza apo, vitamini K imayendetsa ndikuwongolera kuchuluka kwa calcium. Ndipo thupi limafunikira kashiamu kuti apange mano ndi mafupa athanzi komanso njira zambiri zama metabolic.
Kwa nthawi yaitali akhala akuganiziridwa kuti vitamini K ndi yofunika kwambiri pomanga mafupa monga vitamini D. Dzuwa la vitamini D, lomwe limathandizira zotsatira za calcium, limadaliranso thandizo la vitamini K2. Izi zokha zimatengera calcium m'mafupa.
Kodi vitamini K imafunika chiyani tsiku lililonse?
Malinga ndi DGE (German Society for Nutrition), chofunikira tsiku lililonse kwa munthu wamkulu wazaka zopitilira 15 ndi pafupifupi 60 mpaka 80 micrograms (pafupifupi 25 g ya sipinachi).
Kodi vitamini K akupezeka kuti?
Vitamini K1 wachilengedwe amapangidwa ndi zomera ndipo amapezeka mumasamba obiriwira monga broccoli kapena Brussels sprouts, ndi zitsamba monga chives ndi mapeyala. Otsatsa apamwamba amaphatikizanso kale, chard, ndi sipinachi.
K2, kumbali ina, imapezeka ku K1 ndi mabakiteriya omwe ali m'matumbo a munthu komanso kuchokera ku zakudya monga nyama, yoghurt, tchizi, ndi mazira. Sipinachi wokhala ndi mazira ophwanyidwa ndi Parmesan ingakhale chakudya choyenera kuti mupeze mavitamini a K.
Kodi kusowa kwa vitamini K kumachitika bwanji?
Kuphatikiza pa kusadya mokwanira chifukwa cha kuperewera kwa zakudya m'thupi, zifukwa zina ndizomwe zimayambitsa kusowa kwa vitamini K. Izi zikuphatikizapo, mwachitsanzo, kusokonezeka kwa kagayidwe kachakudya, kumwa mowa mwauchidakwa, kapena matenda osiyanasiyana a m'mimba monga matenda a Crohn. Kuonjezera apo, kuchepaku kungayambitsidwe ndi mankhwala monga maantibayotiki, omwe amapweteka m'mimba.
Makanda ali ndi kusowa kwa vitamini K, zomwe zingayambitse chizolowezi chowonjezeka cha magazi. Pofuna kupewa izi, amapatsidwa vitamini wofunikira pakamwa atangobadwa.
Kodi ndingadziwe bwanji kuchepa kwa vitamini K?
Popeza kuti vitamini K imayang'anira kutsekeka kwa magazi, kuperewera kungayambitse magazi, omwe angadziwonetsere okha, mwachitsanzo, kutengeka ndi mikwingwirima komanso kutaya magazi ambiri kuchokera kuvulala pang'ono. Kutuluka magazi pafupipafupi komanso kutulutsa magazi m'kamwa mukatsuka mano kungakhalenso chizindikiro cha kuchepa kwa vitamini K. Koma musade nkhawa kwambiri, chifukwa munthu wamkulu aliyense wathanzi yemwe sadya zakudya zosagwirizana nthawi zambiri sakhala ndi vuto ndi mlingo wake wa vitamini K.
