Jessica Vargas
Ọ̀pọ̀ èèyàn ló ka ọsàn sí èso tó dára jù lọ lágbàáyé. Nítorí pé ọ̀run ni òórùn wọn, adùn wọn dùn ó sì ń tuni lára. Osan naa tun ni ilera pupọ ati, ni afikun si Vitamin C, pese ọpọlọpọ awọn nkan pataki miiran. Wa ohun gbogbo nipa osan pẹlu wa.
Oranges jẹ itọju fun awọn imọ-ara ati ara
Nigbati igba otutu ba sunmọ, ipese eso agbegbe yoo di diẹ sii. Ni akoko kanna, akoko fun oranges ati awọn eso citrus miiran bẹrẹ. Yato si idunnu onjẹ ounjẹ, osan nfunni ni ọpọlọpọ awọn anfani ilera. Ọpọlọpọ awọn eroja ti nṣiṣe lọwọ oogun bii Vitamin C, awọn nkan ọgbin elekeji, ati awọn epo pataki ninu awọn ti ko nira ati ninu oje bi daradara bi peeli ati ninu awọn ododo. Nitorinaa ko ṣe iyalẹnu pe akọni Hercules ji awọn apples ti Hesperides, eyiti a sọ pe o jẹ eso citrus, lati le ni ọdọ ati agbara ayeraye.
Awọn osan ni a Berry
Gbogbo iru awọn eso gẹgẹbi awọn strawberries tabi awọn raspberries ni a tọka si bi awọn eso berries, botilẹjẹpe lati oju-ọna ti oju-iwe ti awọn wọnyi kii ṣe awọn eso rara. Osan, sibẹsibẹ, eyiti ko ṣe deede si imọran ti Berry kan, jẹ ọkan. Lati jẹ kongẹ diẹ sii, o jẹ Berry ojò kan. Oro yii wa lati otitọ pe osan ni awọ ti o duro ati awọ ti o fi ara pamọ bi ikarahun.
Awọn Oti ti awọn osan
Osan (Citrus × Sinensis L.) jẹ ti B. tangerine, lẹmọọn, ati eso-ajara si awọn irugbin osan. O ṣee ṣe ni akọkọ lati China ati nitorinaa tun mọ bi osan, eyiti o tumọ si nkankan ju “apple lati China”. Osan ni akọkọ mẹnuba ninu awọn iwe Kannada ni ọdun 314 BC. Kr.
Ọpọlọpọ awọn eso citrus jẹ abajade ti awọn irekọja laarin awọn irugbin osan. Gẹgẹbi awọn itupalẹ DNA, awọn obi ti osan jẹ tangerine ati eso ajara, eyiti o wa tẹlẹ pupọ. Awọn osan pẹlu bergamot ati osan kikorò (osan kikoro). Akawe si awọn gbajumo dun osan, sibẹsibẹ, awọn igbehin ti wa ni ṣọwọn je. Ṣeun si peeli ti o nipọn paapaa, wọn lo ni akọkọ lati ṣe peeli osan ati awọn epo pataki.
Bawo ni osan wa si Europe
Awọn osan nikan wa si Yuroopu ni Aarin ogoro. Àwọn atukọ̀ òkun ilẹ̀ Potogí ti ṣàwárí èso ẹlẹ́wà náà ní Ìlà Oòrùn Áfíríkà nígbà tí wọ́n ń lọ sí Íńdíà, wọ́n sì mú wọn wá sí Yúróòpù – gẹ́gẹ́ bí lemoni àti ọsàn kíkorò níwájú wọn.
Gẹgẹbi itan-akọọlẹ, igi osan akọkọ ti a mu wa si Ilu Pọtugali wa ni Lisbon fun awọn ọgọrun ọdun. Otitọ ni pe ni ilẹ Yuroopu, awọn igi osan ni a gbin ni Ilu Pọtugali fun igba pipẹ ati pe wọn le de ọjọ-ori ti o yanilenu. Ṣugbọn awọn irugbin ko dagba ju ọdun 100 lọ.
Kini itumo orangery?
Nigbati o de ni agbegbe Mẹditarenia, osan ni kiakia di olokiki pupọ. Ní àárín ọ̀rúndún kẹtàdínlógún, àwọn èèyàn jákèjádò Yúróòpù ló kéré tán láti mọ̀ ọ́n. Níwọ̀n bí èso dídùn náà ṣì jẹ́ ọjà tó ṣọ̀wọ́n ní àkókò yẹn, kò pẹ́ tó fi yí padà di ohun kan tó fani mọ́ra. Iru idije kan wa laarin awọn ọlọla nipa tani o le fun awọn igi osan tabi ọsan julọ.
Eyi ni bii awọn ohun ti a pe ni orangeries ṣe wa, ie awọn eefin ninu eyiti a ti dagba nla ati kii ṣe igba otutu-hardy eweko. Louis XIV ni osan ọba ti o tobi julọ. The Sun King feran oranges diẹ sii ju ohunkohun ati nitorina ní awọn osan igi ni Orangery ni Versailles, eyi ti o ti wa ni kikan pẹlu tiled stoves, fedo gbogbo odun yika. Pẹlupẹlu, awọn igi nla ni a gbin sinu awọn ọpọn fadaka ti fadaka ati ti a gbe kakiri ààfin palatial lati ṣe turari afẹfẹ.
Kini ọrọ osan tumọ si
Ohun ti o jẹ alailẹgbẹ nipa ọrọ osan ni pe o duro fun mejeeji eso ati awọ kan. Ṣugbọn ṣe eso naa ni orukọ lẹhin awọ tabi idakeji? Orukọ eso naa wa lati ọrọ Sanskrit nāraṅga. Ajẹtífù naa, ni ida keji, nikan ni a ti lo lati ibẹrẹ ti ọrundun 17th. O jẹ iyanilenu pe ṣaaju pe ko si ọrọ fun awọ osan. A ṣe apejuwe wọn, fun apẹẹrẹ, bi awọ ofeefee dudu, pupa ina, tabi ofeefee-pupa.
Awọn kalori ni Oranges
Pẹlu 100 g ti oranges, o jẹ 47 kcal, pẹlu iye kanna ti lemons nikan 35 kcal. Ṣugbọn kii ṣe deede kika awọn kalori nigba jijẹ eso. Awọn eso ti o gbẹ nikan jẹ ọlọrọ ni awọn kalori niwon a ti yọ omi kuro lakoko iṣelọpọ rẹ, lakoko ti akoonu suga pọ si ni akoko kanna. 100 g ti awọn osan ti o gbẹ tẹlẹ ni 250 kcal, eyiti o jẹ diẹ ni akawe si igi ṣokolaiti aṣoju kan. Ni apapọ, igbehin n pese fere lemeji iye awọn kalori (fun apẹẹrẹ Milky Way 450 kcal/100 g).
Oje osan pẹlu tabi laisi ti ko nira
Nigbagbogbo a jiroro boya oje eso lati inu iṣowo pẹlu pulp jẹ alara lile ju laisi, fun apẹẹrẹ, nitori pe o ni okun diẹ sii. Gẹgẹbi iwadii kariaye lati ọdun 2019, iyẹn jẹ otitọ, ṣugbọn awọn iyatọ jẹ kekere ni awọn ofin ti akoonu ati ipa lori ododo inu ifun.
Awọn akoonu okun ti o wa ninu awọn oje eso pẹlu pulp ti a ṣe idanwo nikan jẹ 2 si 3 ogorun ti o ga ju awọn ti ko ni pulp. Ni oje osan tuntun ti a ti tẹ, ni apa keji, akoonu okun jẹ 33 ogorun ti o ga julọ ni apapọ!
Otitọ pe o ni oro sii ni awọn nkan ọgbin elere sọrọ pupọ diẹ sii fun rira oje eso osan pẹlu pulp. Sibẹsibẹ, eyi jẹ ọran nikan ti iye pulp ti o to ninu oje osan naa. Lẹẹkansi, oje osan tuntun ti a tẹ ni yiyan ti o dara julọ. O ko ni okun diẹ sii nikan ṣugbọn o tun ni awọn nkan ọgbin elere diẹ sii ju oje eso ti iṣelọpọ ti ile-iṣẹ ṣe pẹlu pulp.
Oranges jẹ ọlọrọ ni carotenoids
Boya oranges, bananas, flamingos, tabi salmon trout: Gbogbo wọn jẹ awọ ti o dara si awọn carotenoids. Eyi jẹ ẹgbẹ kan ti awọn awọ ti awọn sakani titobi lati ofeefee si pupa. Osan jẹ orisun pataki ti awọn carotenoids, ti a rii ninu peeli, pulp, ati oje.
Awọn itupalẹ nipasẹ ẹgbẹ kariaye ti awọn oniwadi ni anfani lati ṣe idanimọ ni ayika 80 carotenoids ni ọdun 2019. Ni afikun si beta-carotene ti a mọ daradara, osan naa ni ọpọlọpọ diẹ sii ti awọn aṣoju awọ wọnyi bii fun apẹẹrẹ B. β-cryptoxanthin, violaxanthin, ati lycopene. . Awọn akoonu, wiwa, ati kẹwa si ti awọn oniwun carotenoids da lori awọn eso apakan, akoko ikore, ati awọn orisirisi.
Nitoribẹẹ, awọn carotenoids ko ni ipa lori awọn opiti nikan ṣugbọn tun lori ilera. Mejeeji beta-carotene ati β-cryptoxanthin ṣiṣẹ bi provitamin A, ie wọn ti yipada si Vitamin A ninu ara ati ni ọna yii ṣe alabapin si ilera oju. Ọpọlọpọ awọn carotenoids miiran tun pin agbara lycopene lati koju awọn ipilẹṣẹ ọfẹ ati aabo lodi si awọn arun bii akàn.
Pẹlupẹlu, ni ibamu si awọn oniwadi Spani, diẹ sii awọn carotenoids ti wa ni gbigba lati inu osan ti osan ju lati inu oje.
Peeli Orange: awọn ohun-ini ati awọn ipa
Tani ko mọ lofinda ti awọn osan yoo ma jade nigbati wọn ba ge wọn ni ṣiṣi tabi bó? Gẹgẹbi pẹlu awọn oorun oorun wintry bii eso igi gbigbẹ oloorun tabi clove, awọn ikunsinu Keresimesi ti ji lẹsẹkẹsẹ. Odun osan ti o ni ẹtan ko wa lati inu eso, ṣugbọn lati peeli osan. Mejeeji ni ipele ti ita ti ikarahun (exocarp), eyiti o jẹ osan julọ ni agbegbe wa, ati ni mesocarp (apakan funfun ti ikarahun naa). Awọn pulp ni a npe ni endocarp.
Níwọ̀n bí mesocarp ti máa ń fẹ́ kíkorò nítorí àwọn flavonoids kan bíi naringin, ìwọ̀n peeli osan nìkan ni a lò nínú oúnjẹ àti ohun mímu. Fun idi eyi, niwọn igba ti ẹnikẹni ba le ranti, awọn iya ati awọn iya-nla ti gba wahala lati yọ awọ tinrin (zest) yii kuro lati le jẹ biscuits, awọn akara oyinbo, awọn teas, ati punch. Bayi ni oluranlọwọ ibi idana ounjẹ ti o wulo pupọ, eyiti a pe ni ripper zest, pẹlu eyiti a le ṣe iṣẹ yii laisi awọn iṣoro eyikeyi.
Awọn ibaraẹnisọrọ epo ti osan: awọn tiwqn
Lofinda citrus jẹ nitori awọn epo pataki ni peeli osan. Epo pataki ti Orange ni a gba nipasẹ titẹ tutu ati pe o ni awọn ọgọọgọrun awọn nkan. Ni ikọja, iwọnyi jẹ awọn terpenes - laarin 74 ati 97 ogorun limonene - ati awọn nkan miiran bii flavonoids. Awọn ibaraẹnisọrọ epo osan jẹ Nitorina tun ti egbogi pataki.
Epo pataki ti osan ni oogun
Epo osan pataki ti pẹ ni lilo oogun, fun apẹẹrẹ ni aromatherapy. Pẹlu itọju oorun oorun, evaporator tabi atupa lofinda nikan ni a nilo. O pọju 10 silė ti epo osan pataki ninu omi ti atupa turari ti to lati yi gbogbo yara kan pada si paradise citrus kan.
O ṣe pataki nigbati rira pe o jẹ “100% epo pataki mimọ” ni didara Organic. Bibẹẹkọ, o ṣe eewu pe ọja naa ni awọn turari sintetiki tabi ologbele-synthetic ti ko ni ipa oogun ati paapaa le ja si awọn aami aiṣan bii orififo.
Epo pataki Orange koju aibalẹ, aapọn, ati rirẹ
Epo osan pataki jẹ ua Lo lati ṣe iyọkuro aapọn, iṣakoso aibalẹ, sinmi ati iṣesi igbega. Ni ọdun 2013, iwadi ti awọn ọmọde 30 fihan pe aromatherapy epo osan ni a fihan lati dinku iberu ti ehin. Igba kan wa laisi aromatherapy (ẹgbẹ iṣakoso) ati ni ọjọ miiran itọju miiran pẹlu aromatherapy ni a fun.
Ni ibewo kọọkan, ṣaaju ati lẹhin itọju, awọn ipele aibalẹ ti awọn ọmọde ni a wọn ni lilo cortisol salivary ati oṣuwọn pulse. Nitoripe ti ipo aifọkanbalẹ ba wa, homonu wahala cortisol ti tu silẹ ati pe oṣuwọn ọkan yoo pọ si. Iwadi na rii pe epo osan dinku aifọkanbalẹ dinku.
Nigbati osan ba wa ni akoko
Ni gusu Yuroopu, akoko osan bẹrẹ ni ipari Igba Irẹdanu Ewe ati ṣiṣe titi di Oṣu Kẹrin. Iyatọ kan jẹ awọn oranges ẹjẹ, eyiti o wa ni iṣowo nikan lati Oṣu kejila si ibẹrẹ Oṣu Kẹrin. Oranges jẹ ọkan ninu awọn eso diẹ lati Yuroopu ti o ṣe sinu agbọn eso ni Central Europe ni akoko otutu.
Sibẹsibẹ, awọn oranges wa ni bayi ni gbogbo ọdun yika. Ni akoko ooru wọn jẹ agbewọle lati awọn orilẹ-ede bii South Africa, AMẸRIKA, ati Israeli. Bibẹẹkọ, ọpọlọpọ awọn eso kii ṣe tita bi awọn ẹru tuntun, ṣugbọn ni ilọsiwaju ni ile-iṣẹ sinu awọn oje ati idojukọ.
Julọ pọn oranges wa ni kosi alawọ ewe
Awọn osan ti a n ta nigbagbogbo jẹ osan tabi, ninu ọran ti awọn osan ẹjẹ, pupa. Ṣugbọn awọ naa ko sọ nkankan nipa iwọn ti pọn nitori awọn oranges alawọ ewe tun le pọn. Awọn eso Citrus nilo awọn iwọn otutu tutu ni alẹ lati yi osan tabi ofeefee. Ni awọn nwaye, nitorina, wọn wa alawọ ewe paapaa nigbati wọn ba pọn.
Idi ti pupọ julọ wa ko tii ri osan alawọ ewe rara jẹ nitori boṣewa titaja osan ti EU. Nitori eyi sọ pe awọ osan gbọdọ jẹ aṣoju ti awọn orisirisi ati pe o pọju ti ida-marun ti peeli le jẹ alawọ ewe. Fun idi eyi, awọn oranges ti ko ni ibamu si iwuwasi ti wa ni iwọn. O ṣe eyi nipa ṣiṣafihan eso naa si ethylene gaasi ti n dagba, eyiti o ba chlorophyll pigment alawọ alawọ jẹ ninu peeli.
Kini idi ti awọn oranges alawọ ewe ni idinamọ ni EU
Awọn olupilẹṣẹ osan gusu Yuroopu ti Spain ati Greece jẹ iduro fun awọn ilana EU wọnyi. Lakoko ti awọn orilẹ-ede Yuroopu miiran yoo fẹ lati gba awọn ọsan alawọ ewe ti o pọn fun tita, Spain ati Greece tako agidi. Nitori awọn oru wa ni itura nibẹ, nibẹ ni kan ti o dara anfani ti julọ oranges yoo tan osan. Awọn oranges European nilo lati wa ni iwọn, paapaa ni ibẹrẹ akoko osan.
Awọn osan Gusu Yuroopu, nitorinaa, funni ni anfani pe ko si inawo agbara ti ko wulo lati ṣe. Gẹ́gẹ́ bí onímọ̀ kẹ́míìsì oúnjẹ ará Jámánì, Udo Polymer, ṣe sọ, àwọn ọsàn tí a kò tíì yọ lẹ́nu dáadáa. Nitoripe iwọn-oye naa ni ipa lori didara, eyiti o ṣe afihan ni eso acid ti o kere, itọwo aladun, ati ti ogbo ti o yarayara. Nikẹhin, sibẹsibẹ, o jẹ nipa idije naa. Ti o ba tun le ta awọn ọsan alawọ ewe, ko si iwulo lati ṣe iwọn wọn.
Yàtọ̀ síyẹn, àwọn èèyàn tó wà ní Yúróòpù ti mọ́ ọsàn tó ní àwọ̀ ọsàn tó lẹ́wà débi pé wọ́n máa ń pín àwọn èso aláwọ̀ ewé tí kò tíì dàgbà, kódà wọn ò lè rà á.
Gbogbo awọn ọsan ti a gbin ni gbogbogbo ti doti pẹlu awọn ipakokoropaeku
Ni gbogbo ọdun, ile-iṣẹ iwadii kẹmika ati ti ogbo ni Stuttgart ṣe atẹjade ijabọ kan lati iṣẹ yàrá ojoojumọ lojoojumọ ni ọdun 2019, ninu eyiti a ṣe itupalẹ awọn iṣẹku ati awọn eegun ninu eso tuntun lati ogbin aṣa. Ati bi gbogbo ọdun, akojo oja ni awọn ofin ti awọn eso citrus ko dara. Nitori iwọnyi ni aropin 6.5 oriṣiriṣi awọn eroja ti nṣiṣe lọwọ.
Awọn osan 36 ni a ṣe ayẹwo, ọkọọkan wọn ni awọn iṣẹku ipakokoropaeku ati awọn iṣẹku pupọ. Iwọnyi pẹlu awọn ipakokoropaeku chlorpyrifos ati chlorpyrifos-methyl. Awọn ipakokoropaeku wọnyi jẹ majele si awọn ẹranko bii amphibians, oyin, ati ẹja, ati pe ohunkohun jẹ eyiti ko lewu fun eniyan.
Awọn ẹkọ-ẹkọ ti fihan pe paapaa ni awọn iwọn lilo ti kii ṣe majele, chlorpyrifos le ba cerebrum ti awọn ọmọ inu oyun jẹ ati dinku iṣẹ ṣiṣe ọpọlọ wọn. Bi abajade, ifọwọsi ni EU ko tun tunse ni Oṣu Kini ọdun 2020.
Kini awọn oranges ti a ṣe pẹlu lẹhin ikore
Awọn osan lati ogbin ti aṣa kii ṣe itọju nikan pẹlu awọn idoti lori igi ṣugbọn tun lẹhin ikore. Iwọnyi pẹlu awọn fungicides bii Imazalil, eyiti o rii daju pe eso naa ko bajẹ laipẹ lakoko gbigbe ati ni awọn ile itaja. Ile-iṣẹ Idaabobo Ayika ti Orilẹ Amẹrika (EPA) ti pin imazalil tẹlẹ gẹgẹbi “jasi carcinogenic”.
Gẹgẹbi awọn iṣiro nipasẹ EPA, awọn eniyan wọnyẹn ti o wa si olubasọrọ taara pẹlu fungicide ni iṣẹ, fun apẹẹrẹ, iṣakojọpọ awọn eso osan, ni akọkọ ninu eewu ti o pọ si. Gẹgẹbi iwadii Belijiomu, sibẹsibẹ, paapaa awọn iwọn kekere ti imazalil ti o jẹ nipasẹ ounjẹ le jẹ ipalara si ilera.
Ni afikun, awọn osan ni a pese pẹlu awọn aṣọ atọwọda lẹhin ikore. Nitori Layer epo-eti adayeba, eyiti o daabobo eso ni otitọ lati ibajẹ ati ikọlu olu, ti run lakoko ilana mimọ. Awọn aṣoju ti a bo sintetiki pẹlu fun apẹẹrẹ B. Montanic acid ester (E 912), eyiti o fa jade lati lignite.
E912 ti pin si bi ailewu nitori pe o jẹ ipinnu fun eso nikan ti awọ wọn ko pinnu fun lilo. Niwọn igba ti ko si awọn iwadii majele lori E 912, EU n sọrọ ni bayi yiyọkuro ifọwọsi nkan naa.
Bawo ni lati da Organic oranges
Ti o ko ba fẹ lati kan si olubasọrọ pẹlu awọn nkan ipalara, o yẹ ki o lo awọn oranges Organic. Nitoripe awọn wọnyi ko ni awọn ipakokoropaeku ati awọn ohun elo itọju ati pe wọn ti bo pelu ipele epo-eti adayeba gẹgẹbi oyin (E 901) tabi candelilla wax (E 902), ti o ba jẹ rara.
Diẹ ninu awọn abuda fihan pe iwọnyi jẹ awọn oranges Organic. Ní ọwọ́ kan, àwọn èso tí a ń mú jáde ní ti ara sábà máa ń kéré. Ni apa keji, awọ didan ati ailabawọn nigbagbogbo jẹ itọkasi ti o han gbangba pe awọn aṣoju ti a bo sintetiki ti lo ati pe eso naa kii ṣe Organic. Awọn eso Organic, ni apa keji, wo ṣigọgọ. Sibẹsibẹ, awọn edidi Organic nikan ti ifọwọsi pese alaye ti o gbẹkẹle bi boya o jẹ Organic tabi rara.
Idi ti Organic ati itẹ isowo oranges jẹ diẹ gbowolori
Ọpọlọpọ awọn alabara ṣe iyalẹnu idi ti Organic ati awọn ọsan iṣowo ododo jẹ idiyele diẹ sii ju awọn eso ti a gbin ni aṣa lọ. Eyi jẹ nitori awọn oranges Organic dagba jẹ aladanla laala diẹ sii. Dipo awọn ajile sintetiki-kemikali ati awọn ipakokoropaeku, awọn ọna ẹrọ ati awọn aṣoju aabo irugbin na ni a lo.
Ni afikun, awọn oranges Organic ti dagba ni awọn iwọn kekere ati awọn ikore kere pupọ ju ninu awọn oko nla, eyiti o le ṣiṣẹ diẹ sii ni idiyele-doko. Pẹlu awọn osan Fairtrade, pataki nla tun ni asopọ si awọn agbe ni anfani lati bo awọn idiyele iṣelọpọ ati pe awọn oṣiṣẹ n san owo-iṣẹ itẹtọ. Awọn onibara ti eyi ṣe pataki ni inu-didùn lati san diẹ diẹ sii lati daabobo ayika, ṣe iṣeduro iṣowo ti o tọ ati dabobo ilera ara wọn.
Oranges le wa ni aotoju
Ti o ba ti ra ọpọlọpọ awọn ọsan, o le di wọn. Ṣugbọn awọn ọsan tutunini fi silẹ pupọ lati fẹ ni awọn ofin ti sojurigindin, itọwo, ati oorun oorun. Awọn oranges navel jẹ eyiti o buru julọ fun eyi. Nitoripe wọn ni diẹ sii ti ohun ọgbin limonene, eyiti o jẹ kikoro. Nigbati didi, akọsilẹ kikoro ni ipilẹ ti o pọ si.
O le di awọn ọsan ni awọn ege, odidi tabi osan fillet bi daradara bi osan zest ati oje. Nikan gbe awọn oranges sinu apẹrẹ ti o fẹ ninu awọn apo firisa, yọ afẹfẹ kuro, ki o si gbe e sinu firisa. O yẹ ki o tu eso tabi oje laiyara ni firiji. Awọn ọsan tutunini jẹ nla fun awọn smoothies tabi awọn akara ajẹkẹyin ounjẹ bi saladi eso.
Bawo ni lati fillet oranges
Ti o ba fẹ fun pọ awọn osan, gbogbo ohun ti o ni lati ṣe ni ge wọn ni idaji. Ti o ba fẹ ge awọn ti ko nira sinu awọn ege tabi awọn cubes, o nilo igbiyanju diẹ sii. Ọna to rọọrun lati yọ peeli kuro ni lati ge peeli kuro lati oke ati isalẹ ti osan, lẹhinna ṣe iṣiro peeli naa ni igba marun tabi mẹfa ni inaro ni ayika ki o le ni rọọrun yọ awọn ẹya peeli kuro. Iyatọ miiran ni lati bó osan bi apple ni apẹrẹ ajija. Ṣùgbọ́n o sábà máa ń ba àwọ̀ dídára tí wọ́n yà sọ́tọ̀ lẹ́gbẹ́, kí o má bàa rí i pé ó péye mọ́.
